ANAYASA MAHKEMESİ
Esas Numarası:
2019/3
Karar Numarası:
2019/12
Karar Tarihi:
14.03.2019
Resmi Gazete Sayısı:
30740
Resmi Gazete Tarihi:
09.04.2019
1111 SAYILI ASKERLİK
KANUNU’NUN 81. MADDESİNİN BİRİNCİ FIKRASININ BİRİNCİ CÜMLESİNDE YER ALAN
"...RESMİ HASTANE DOĞUM KAYITLARI ESAS ALINARAK...” İBARESİNİN İPTALİ
İSTEMİ
1111k/81
6318kd/15
ÖZETİ: 21/6/1927
tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu’nun 22/5/2012 tarihli ve 6318 sayılı
Kanun’un 15. maddesiyle değiştirilen 81. maddesinin birinci fıkrasının birinci
cümlesinde yer alan “...resmi hastane doğum kayıtları esas alınarak... ”
ibaresinin Anayasa'ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİ Hakkında.
İTİRAZ YOLUNA
BAŞVURAN: Muğla 2. İdare Mahkemesi
İTİRAZIN KONUSU:
21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu’nun 22/5/2012 tarihli ve 6318
sayılı Kanun’un 15. maddesiyle değiştirilen 81. maddesinin birinci fıkrasının
birinci cümlesinde yer alan "...resmi hastane doğum kayıtları esas
alınarak...” ibaresinin Anayasa’nın 2., 5., 10. ve 138. maddelerine aykırılığı
ileri sürülerek iptaline karar verilmesi talebidir.
OLAY: Mahkeme kararıyla
yapılan yaş değişikliği sonrasında bedelli askerlikten yararlandırılması
talebiyle yapılan başvurunun yaş değişikliğinin doğum belgesine dayanmadığı
gerekçesiyle reddi işlemine karşı açılan davada, itiraz konusu kuralın
Anayasa’ya aykırı olduğu iddiasını ciddi bulan Mahkeme iptali için
başvurmuştur.
I. İPTALİ İSTENEN
KANUN HÜKMÜ
Kanun’un itiraz
konusu kuralın da yer aldığı 81. maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Askerlik çağına
girdikten sonra yapılan yaş değişiklikleri (mahkemece resmi hastane doğum
kayıtları esas alınarak yapılanlar hariç) askerlik işlemlerinde dikkate
alınmaz. Ancak; yoklamaları sırasında aile kütüğünde yazılı yaşları ile
görünümleri uyumlu olmayanlardan kayden yaş düzeltmelerine engel
bulunmayanların yaşlarının düzeltilmesi için askerlik şubesi başkanı tarafından
Cumhuriyet savcısına müracaat olunur ve yargılama sonucuna göre askerlikleri
yaptırılır. ”
II. İLK İNCELEME
1. Anayasa Mahkemesi
İçtüzüğü hükümleri uyarınca Zühtü ARSLAN, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Serdar
ÖZGÜLDÜR, Serruh KALELİ, Recep KÖMÜRCÜ, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI,
Muammer TOPAL, M. Emin KUZ, Haşan Tahsin GÖKCAN, Kadir ÖZKAYA, Rıdvan GÜLEÇ,
Recai AKYEL ve Yusuf Şevki HAKYEMEZ’in katılımlarıyla 17/1/2019 tarihinde
yapılan ilk inceleme toplantısında, dosyada eksiklik bulunmadığından işin
esasının incelenmesine OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III. ESASIN
İNCELENMESİ
2. Başvuru kararı ve
ekleri, Raportör Ergin ERGÜL tarafından hazırlanan işin esasına ilişkin rapor,
itiraz konusu kanun hükmü, dayanılan Anayasa kuralları ve bunların gerekçeleri
ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp
düşünüldü:
A. İtirazın
Gerekçesi
3. Başvuru kararında
özetle; itiraz konusu kuralda askerlik çağına girdikten sonra resmî hastane
kayıtları esas alınarak yapılanlar hariç olmak üzere yaş değişikliklerinin
askerlik işlemlerinde dikkate alınmamasının öngörüldüğü, hukuk devleti
ilkesinin yasama ve yürütme organları ile idarenin mahkeme kararlarına uymasını
gerekli kıldığı, kural ile askerlik çağma girdikten sonra mahkemece yaş
düzeltmesi yapılan yükümlüler arasında ayrım yapıldığı, resmî hastane doğum
kaydı dışındaki delillere göre verilen kararlar yönünden mahkeme kararının
bağlayıcılığı kuralına istisna getirilmesinin hukuk devleti ve eşitlik
ilkelerini ihlal ettiği belirtilerek kuralın Anayasa’nın 2., 5., 10. ve 138.
maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
B. Anayasa’ya
Aykırılık Sorunu
4. 1111 sayılı
Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasında, askerlik çağma girdikten sonra
yapılan yaş değişikliklerinin (mahkemece resmî hastane doğum kayıtları esas
alınarak yapılanlar hariç) askerlik işlemlerinde dikkate alınmayacağı
öngörülmekte olup itiraz konusu kural, fıkrada yer alan “...resmi hastane doğum
kayıtları esas alınarak... ” ibaresidir.
5. Anayasa’nın 2.
maddesinde belirtilen hukuk devleti eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan
haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adil
bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya aykırı durum ve
tutumlardan kaçman, hukuk kurallarıyla kendini bağlı sayan ve yargı denetimine
açık olan devlettir. Kanunların kamu yararının sağlanması amacına yönelik
olması, genel, objektif, adil kurallar içermesi ve hakkaniyet ölçütlerini
gözetmesi hukuk devleti olmanın gereğidir. Bu nedenle kanun koyucunun hukuki
düzenlemelerde kendisine tanınan takdir yetkisini anayasal sınırlar içinde
adalet, hakkaniyet ve kamu yararı ölçütlerini gözönünde tutarak kullanması
gerekir.
6. Anayasa’nın 72.
maddesinde, vatan hizmeti olarak nitelenen askerliğin her Türk vatandaşının
hakkı ve ödevi olduğu belirtildikten sonra bu hizmetin silahlı kuvvetlerde veya
kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceğinin veya getirilmiş sayılacağının
kanunla düzenleneceği ifade edilmiştir. Bu yetkiye dayanılarak çıkarılan 1111
sayılı Kanun’un 1. maddesiyle askerlik hizmeti, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı
olan her erkeğe mecburi kılınmıştır.
7. Kanun koyucunun
askerlik politikasını belirlerken ve bu konuda gerekli yasal düzenlemeyi
yaparken askerlik hizmetlerinin gerekliliklerini dikkate alarak askerlik çağı
düzenlemesini nesnel esaslara bağlaması doğaldır. Aynı şekilde bu konuda kanun
ile getirilen sistemin nesnel ve sağlıklı şekilde işlemesi bakımından Anayasa
çerçevesinde özel hükümler öngörülmesi de kanun koyucunun yetkisi dâhilindedir.
8. Anayasa’nın 10.
maddesinde belirtilen kanun önünde eşitlik ilkesi hukuksal durumları aynı
olanlar için söz konusudur. Bu ilke ile eylemli değil hukuksal eşitlik
öngörülmüştür. Eşitlik ilkesinin amacı; aynı durumda bulunan kişilerin kanunlar
karşısında aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak, kişilere ayrım yapılmasını
ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Bu ilkeyle, aynı durumda bulunan kimi kişi
ve topluluklara ayrı kurallar uygulanarak kanun karşısında eşitliğin ihlali yasaklanmıştır.
Kanun önünde eşitlik, herkesin her yönden aynı kurallara bağlı tutulacağı
anlamına gelmez. Durumlarındaki özellikler, kimi kişiler ya da topluluklar için
değişik kuralları ve uygulamaları gerektirebilir. Aynı hukuksal durumlar aynı,
ayrı hukuksal durumlar farklı kurallara bağlı tutulursa Anayasa’da öngörülen
eşitlik ilkesi zedelenmez (AYM, E.2013/160, K.2014/117,3/7/2014).
9. Askerlik çağma
girdikten sonra yapılan ve resmî hastane kaydına dayanmayan yaş düzeltmelerinin
askerlik işlemlerinde dikkate alınmamasını öngören itiraz konusu kuralın, vatan
hizmetine ilişkin düzenin aksaklıklara yol açmadan nesnel ve sağlıklı şekilde
sürdürülmesi amacına yönelik olduğu ve kamu yararı amacıyla getirildiği
anlaşılmaktadır. Diğer yandan kuralda öngörülen ayrım objektif bir ölçüte
dayanmakta olup yaş değişikliği sebebi farklı olan kişilerin aynı hukuki
konumda oldukları söylenemez.
10. Anayasa’nın 138.
maddesinin son fıkrasında yasama ve yürütme organları ile idarenin mahkeme
kararlarına uymak zorunda olduğu, bu organların ve idarenin mahkeme kararlarını
hiçbir suretle değiştiremeyeceği, bunların yerine getirilmesini
geciktiremeyeceği hükme bağlanmıştır. Bu maddede öngörülen mahkeme kararlarının
bağlayıcılığı ilkesi, kanun koyucunun Anayasa’ya uygun olması koşuluyla genel
düzenleme yapma yetkisini ortadan kaldırmaz.
11. İtiraz konusu
kuralda mahkeme kararının geçersiz kılınmasına yönelik bir düzenleme
bulunmamaktadır. Yargı kararı hukuksal olarak değerini ve geçerliliğini
korumakta, kanun koyucu tarafından yalnızca askerlik çağma girdiği tarihten
sonra yapılan yaş değişikliklerinin askerlik işlemlerine etkileri bakımından
özel bir düzenleme öngörülmektedir. Askerlik çağma gelmeden önce resmî hastane
doğum kaydı dışındaki delillere dayanılarak yapılan yaş değişiklikleri de dâhil
olmak üzere tüm yaş değişikliği kararlarının askerlik işlemlerinde dikkate
alınması da bu hususu teyit etmektedir.
12. Açıklanan
nedenlerle kural Anayasa’nın 2., 10. ve 138. maddelerine aykırı değildir.
İtirazın reddi gerekir.
Kuralın Anayasa’nın
5. maddesiyle ilgisi görülmemiştir.
IV. HÜKÜM
21/6/1927 tarihli ve
1111 sayılı Askerlik Kanunu’nun 22/5/2012 tarihli ve 6318 sayılı Kanun’un 15.
maddesiyle değiştirilen 81. maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde
yer alan “...resmi hastane doğum kayıtları esas alınarak... ” ibaresinin
Anayasa'ya aykırı olmadığına ve itirazın REDDİNE, 14/3/2019 tarihinde
OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder